Machinist beton- en asfalteringsmachines nieuw in lijst knelpuntberoepen

foto (c): CD-Consult Genk - specialist betonpavers

Geen enkele sector telt meer knelpuntberoepen dan de bouw

De bouwsector blijft inzetten op alle aanwervingskanalen en tewerkstellingsinitiatieven in ons land maar kijkt noodgedwongen ook over de landsgrenzen om de toenemende, structurele tekorten in te vullen.

“Bij een vacature als werfleider of technicus komt vaak geen enkele sollicitant nog opdagen. De lijst van knelpuntberoepen in de bouw wordt elk jaar langer. Dit maakt het voor bouwbedrijven extra uitdagend om in te gaan op vragen van klanten of om werken binnen de voorziene tijd klaar te krijgen. Lange wachttijden komen steeds meer voor. Uit een recente rondvraag bij onze leden blijkt vier op de vijf het personeelstekort als een kopzorg te ervaren. We moeten dus alle middelen inzetten om potentiële werknemers te interesseren voor de bouw, ook vanuit het buitenland. De reserve aan werkzoekenden en het huidig aantal leerlingen in bouwrichtingen volstaat cijfermatig gewoon niet om voldoende bouwvacatures in te vullen. ”, zegt Caroline Deiteren, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen 

Minder bouwvacatures maar meer knelpuntberoepen

In vergelijking met 2023 is het aantal vacatures in Vlaanderen globaal afgenomen met 9,2%. Terwijl de afname in de bouw 14,6% bedraagt, loopt dat in de industrie zelfs op tot 30%. Met 17.317 bouwvacatures in 2024 is de sector echter nog steeds goed voor 6% van alle openstaande jobs. De vraag naar bouwpersoneel blijkt ook uit de nieuwe knelpuntberoepenlijst: van de 251 knelpuntberoepen op de VDAB-lijst, telt de bouw - samen met de installateurs en technici VAC actief in de bouw – nu in totaal 75 knelpuntberoepen. Vorig jaar waren dat er 72. Daarvoor zijn weinig tot geen werkzoekenden met de nodige vaardigheden beschikbaar. Kortom, 1 knelpuntberoep op de 3 is een bouwberoep en in de top tien van de VDAB-lijst staan er vier bouwberoepen: calculators, werfleiders, technici werf-, landbouw- en hefmachines en onderhoudsmecaniciens. Maar evengoed gaat het om technisch tekenaars, bodemonderzoekers, allerhande bouwvakkers, schrijnwerkers, dakdekkers en tuinaanleggers, technici (hvac-installateurs en elektriciens) en bestuurders van vrachtwagens, alsook niches zoals natuursteenbewerker en ijzervlechter De bouwberoepen veiligheidscoördinator, asfaltarbeider en bestuurder van betonnerings- en asfalteringsmachines zijn nieuw op de lijst

Bouw kan niet zonder buitenlandse arbeidskrachten

De bouw- en installatiesector neemt initiatieven om jongeren en zij-instromers aan te trekken en werkt nauw samen met het onderwijs. Een goed voorbeeld zijn de Toekomstbouwers. Via VDAB stroomt de eigen arbeidsreserve in, maar deze vijver blijkt te klein. Daarom kijken bouwbedrijven steeds meer richting buitenlandse vakmensen. Maar zij moeten met de buurlanden een strijd om arbeidsmigranten voeren. Embuild Vlaanderen vraagt dan ook om in te zetten op de aantrekkelijkheid van Vlaanderen als werkland en op een efficiënt beleid inzake arbeidsmigratie.

Bouwunie over knelpuntberoepen: Gebrek aan Nederlands voor bouwsector niet grootste oorzaak

Heel wat beroepen waren en blijven knelpuntberoepen. Zo blijkt nogmaals uit de lijst die de VDAB vandaag naar buiten bracht. Bouwunie ziet verschillende oorzaken. Het gebrek aan kennis van het Nederlands is in tegenstelling tot wat de VDAB aangeeft volgens de bouworganisatie niet de hoofdreden, integendeel. “Het personeelstekort in onze sector los je niet op met verplichte cursussen Nederlands. Net omdat we onvoldoende mensen vinden in eigen land, doen we een beroep op gedetacheerde buitenlanders. Wij hebben dus al lang ervaring met arbeiders die onze taal niet machtig zijn”, zegt Bouwunie-topman Jean-Pierre Waeytens. De instroom in de bouwsector verhogen, moet volgens de bouworganisatie dan ook op verschillende manieren. Een meersporenbeleid met andere woorden. In het algemeen door het imago van de sector te verbeteren, waar de sector bovendien mee bezig is. Om meer jongeren te doen kiezen voor het bouwonderwijs, moeten we werk maken van 100% duaal leren voor wie kan en het concentreren van opleidingen. Zij-instromers kunnen binnen de sector voldoende technische opleidingen volgen om snel de juiste competenties te verwerven. Werkgevers die arbeiders aanwerven die nog geen bouwopleiding volgden, moeten hiervoor, zo bepleit Bouwunie, een lastenverlaging krijgen. De voorwaarden verstrengen voor een tijdelijke arbeidskaart vindt Bouwunie ten slotte geen goed idee, want “we kunnen alle instroom goed gebruiken”, besluit Waeytens. 

Bouwunie pleit voor een significante lastenverlaging voor het eerste jaar van tewerkstelling voor elke bijkomende aanwerving van een arbeider die nog geen bouwopleiding volgde.

Imago
De sector zelf werkt al enkele jaren hard aan zijn aantrekkelijkheid. Zo is er de imagocampagne De Bouw Kijkt Verder, een initiatief van het sectorfonds Constructiv en alle sociale partners. De campagne richt zich onder andere op jongeren en hun ouders, en toont wat de sector te bieden heeft: een aantrekkelijk loon en tal van voordelen, nieuwe evoluties en technologieën, doorgroeimogelijkheden en werkzekerheid. Daarnaast organiseert de sector tal van concrete acties op scholen om de werkvloer en het onderwijs dichter bij elkaar te brengen. 

100% duaal leren voor wie kan
Bouwunie vindt dat het duaal leren een veel prominentere plaats in het bouwonderwijs moet krijgen. Waeytens: “Leerlingen die voldoende matuur en arbeidsmarktrijp zijn, zouden enkel maar een duaal leertraject in de bouw mogen volgen en dus geen voltijds leertraject met te korte stages”.
Jongeren uit een duaal traject zijn gegeerd bij werkgevers, net omdat ze met een pak meer werkervaring op de arbeidsmarkt komen. Scholen moeten daarnaast niet langer investeren in de meest actuele infrastructuur, waardoor ze hun middelen elders kunnen inzetten. En de bouwopleidingen krijgen volgens Bouwunie op die manier een opwaardering waardoor meer jongeren voor een bouwopleiding zullen kiezen.

Concentratie van opleidingen
De bouwopleidingen zijn vandaag versnipperd en bovendien kan je in een straal van slechts enkele kilometers op verschillende scholen dezelfde opleiding volgen. Bouwunie pleit ervoor om bouwopleidingen te concentreren per provincie of regio, om de middelen die de sector aan de scholen en leerlingen ter beschikking stelt voldoende efficiënt in te zetten om zo een hefboomeffect te creëren.

(bron: Embuild Vlaanderen / Bouwunie)