Betere samenwerking tijdens infrastructuurprojecten met BIM Modelling

BIM geraakt stilaan goed ingeburgerd in de bouwsector. De implementatie binnen de infrastructuursector is ook volop uit de startblokken geschoten. AWV werkt al enkele jaren de nodige bouwstenen uit om deze vertaalslag vlot te laten verlopen. Op uitdrukkelijke vraag van de infrasector zet het Agentschap in op het richting geven, standaardiseren en op een uniforme manier digitaliseren van het bouwproces. “Met het BIM-programma binnen AWV, en bij uitbreiding het Beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken, wordt één informatiebron opgebouwd, die maximaal kan gedeeld worden met elke speler in het ecosysteem en die dankzij co-creatie vorm krijgt”, legt Natasha Blommaert uit, programma manager BIM en coördinator Informatie- en Datamanagement bij AWV. “Ook aannemers en studiebureaus die in opdracht van AWV werken aan wegen, bruggen en/of elektromechanische installaties hebben deze informatie nodig om een goede inschatting te maken van het gevraagde werk.”

EÉN GEMEENSCHAPPELIJKE TAAL

Aan de basis van een BIM-project ligt de ObjectTypenBibliotheek (OTL – meer info: zie kaderstuk). Die bevat alle mogelijke soorten infrastructuurobjecten. Denk aan verkeerslichten, maar ook lagen van een wegdek, geluidsschermen of palen. De OTL definieert met andere woorden de gemeenschappelijke taal voor de informatie-uitwisseling tussen bouwpartners. Elk objecttype heeft een eenduidige definitie, een aantal vastgelegde eigenschappen en mogelijke relaties met andere objecttypes. Het doel? Betrouwbare, uniforme en actuele data die vlot bruikbaar is door alle partijen. Een goed ontwikkelde OTL garandeert een gestandaardiseerd verloop van infrastructuurprojecten met BIM.

Natasha Blommaert: “Op de valreep van 2020 mochten we de erkenning van de ObjectTypenBibliotheek (OTL) als Vlaamse standaard aankondigen. De OTL werd erkend door het Stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT beleid als een interbestuurlijke datastandaard. Dat wil zeggen dat de standaard komt vanuit Vlaanderen, maar zijn gebruik daarom niet beperkt is tot Vlaanderen of Vlaamse spelers. Dit is een belangrijke digitale standaard die we samen met al onze partners creëerden: alle entiteiten binnen het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken, andere grote infrastructuurbeheerders zoals Aquafin, VMM en heel belangrijk, ook de vele experten uit de sector, zoals studiebureaus en aannemers.”

OPDRACHTGEVER ALS BIM-KATALYSATOR

Als pionier heeft AWV het BIM-verhaal ondertussen al goed in de vingers. Van hun aannemers vragen ze een soortgelijke inspanning. In 2020 werd BIM en OTL-conform werken opgenomen in 10 procent van de gepubliceerde uitvoeringsbestekken en 25 procent van de gepubliceerde studiebestekken. In 2021 zullen die cijfers nog hoger liggen.

Zo stimuleert AWV infrastructuurbedrijven om BIM mee te integreren in hun projecten. “Bij de aanbesteding van een BIM-infra-project specificeren we concreet in het BIM-uitvoeringsplan hoe de BIM-samenwerking en -gegevensuitwisseling zal verlopen. Door deze informatie transparant te maken, krijgen de projectpartners en de leidende ambtenaren een goed beeld van de BIM-vereisten. Zo voorkomen we misverstanden en discussies en leggen we de basis voor een goede samenwerking tijdens het hele traject.

Gedurende de looptijd van een project worden de BIM-modellen vormgegeven en frequent uitgewisseld. Door dit proces te blijven verbeteren en te standaardiseren in het BIM-protocol en het BIM-uitvoeringsplan garanderen wij dat de informatie up-to-date blijft gedurende de hele levenscyclus van een object voor alle projectpartners. Tegelijk reiken we ook praktische handvaten aan onder de vorm van de instructiebundel en het topografisch legendeboek, die uitleggen hoe en welke data kan uitgewisseld of ingemeten worden”, zegt Natasha.

Werken met BIM verlaagt de foutenmarge en verhoogt de kwaliteit van projecten. Door het overhevelen van digitale modellen kunnen de opeenvolgende schakels in het bouwproces namelijk verder bouwen op bestaande modellen en zich focussen op hun kerntaken in het project. Tijdens de studiefase worden BIM-modellen opgestart. Doorheen de uitvoering evolueren zij naar een as-builtmodel. Op basis van het gezamenlijke en gestandaardiseerde OTL. Duidelijk gedefinieerde en gedeelde BIM-doelstellingen zetten de toon voor een constructieve sfeer. Een hogere efficiëntie, zowel tijdens de studie als op de werf, minder faalkosten, enzovoort. Het ontwerp wordt in een globaal BIM-model geanalyseerd en geëvalueerd. Eventuele ontwerpfouten of technische problemen worden sneller gedetecteerd en opgelost. BIM resulteert dus in een kwalitatievere oplevering met een kortere doorlooptijd. Daar haalt iedereen zijn voordeel uit. Aan de hand van 4D-simulaties (met andere parameters dan puur het dimensionele) kunnen zij een betere werkplanning opstellen, de calculatie van hoeveelheden automatiseren, meetstaten en/of vorderingsstaten eenvoudig exporteren of het model zelfs gebruiken om hun machines aan te sturen.

AMBITIES VOOR 2021

Vorig jaar implementeerde Agentschap Wegen en Verkeer BIM Modelling al in een aanzienlijk deel van de aanbestedingen. Voorbeelden van projecten en werven met BIM en OTL zijn de conceptstudie van Knoop Zuid in Antwerpen, de voorbereidingen van renovaties in de Craeybeckxtunnel, maar ook enkele uitvoeringsprojecten van geluidsschermen langs de R0, vernieuwingen en uitbreidingen van elektromechanische installaties en herinrichtingsstudies van gewestwegen. De verscheidenheid van deze projecten is meteen ook een prima illustratie van
de brede inzetbaarheid van BIM in de infrastructuursector. “We blijven hier in 2021 zeker verder op inzetten”, benadrukt Natasha Blommaert. “We streven ernaar iedereen de kans en tijd te geven om al doende te leren. Daar wordt onze hele sector sterker van.”

In 2021 staan vooral de verdere uitbouw van de OTL en de voortzetting van de integratie van BIM-gericht werken in wegenwerkprojecten bovenaan de agenda bij AWV. Hoe zich dat in cijfers vertaalt? “We mikken in 2021 op een gebruik van BIM in 20 procent van de gepubliceerde uitvoeringsbestekken en 30 procent van de gepubliceerde studiebestekken”, concretiseert Natasha Blommaert. “Dat is volgens ons een realistisch groeitraject. Bij dit soort beslissingen laten we ons graag leiden door feiten en data. Tijdens een masterproefonderzoek in samenwerking met de Universiteit Antwerpen over de adaptatie van BIM in de wegenbouwsector gaf 47 procent van de respondenten aan dat ze willen starten met BIM. Ze doen dat vandaag nog niet door een gebrek aan kennis en ervaring, of omdat ze onvoldoende vraag krijgen van opdrachtgevers. We geloven dat we als AWV een katalysator kunnen zijn voor deze evolutie. Samen met alle betrokken partijen willen we hier stap voor stap in groeien. Zo bieden we de kans aan de sector om te digitaliseren en zich verder innovatief te ontwikkelen.” AWV ziet dit als noodzakelijke investeringen in de toekomst van de sector, om sneller, efficiënter, kwalitatiever, economisch voordeliger en duurzamer bouw- en beheerprojecten te kunnen realiseren. Met een voordeel voor het volledige bouwteam, maar ook voor de burger, in de vorm van minder hinder.

EEN STERKER WEGENNET

De verdere uitrol van BIM Modelling in het ontwerpen en uitvoeren van infrastructuurprojecten is natuurlijk in de eerste plaats interessant voor de bouwpartners. Ze werken vlotter hun eigen lot af en werken ook beter samen met de andere bouwpartners. Als team voorkomen ze eventuele fouten en leveren sneller een kwalitatief resultaat af: een sterker wegennet. “Daar heeft uiteindelijk iedereen baat bij”, pikt Natasha in. “Het leidt tot een veilige, vlotte en duurzame mobiliteit, voor alle weggebruikers. Zo heeft het hertekenen van onze benadering een positieve
impact op zowat elke Vlaming. Bij AWV stimuleren we de Vlaamse ondernemingen dan ook in hun omschakeling naar ‘Industrie 4.0’. BIM creëert een economische meerwaarde en laat ons toe de maatschappelijke uitdagingen van de toekomst aan te gaan. De stappen die we vandaag zetten, zijn cruciaal om de mobiliteit en de infrastructuur voor de burgers te verbeteren. Samen gaan we er voor.”

DE OPEN OTL-DATASTANDAARD

AWV ontwikkelde de ObjectTypenBibliotheek, een open datastandaard die cruciaal is voor de vlotte implementatie van BIM in de infrastructuursector. Het is de digitale taal die Vlaanderen spreekt als het op wegenwerken aankomt. Elk objecttype heeft een eenduidige definitie, een aantal vastgelegde eigenschappen en mogelijke relaties met andere objecttypes. Zo is een brugpijler, verkeerslicht of een rioolputje binnen de digitale communicatie hetzelfde bij aannemer A en aannemer B. Klaar en duidelijk. Er is bewust gekozen voor open standaarden. De OTL komt uit Vlaanderen, maar is daarom niet beperkt tot Vlaanderen of Vlaamse spelers. Iedereen kan de datastandaarden overnemen. AWV hoopt uiteraard dat alle infrastructuurbeheerders er gebruik van zullen maken, richting uniformiteit en standaardisatie in de bouwsector.

ENKELE FEITEN OVER BIM IN DE BOUWSECTOR
Het onderzoek van Universiteit Antwerpen over BIMgeoriënteerd werken binnen de (wegen)bouwsector bracht enkele verrassende vaststellingen aan het licht. Het toont aan dat de implementatie van BIM in de wegenbouwsector achterop hinkt ten opzichte van de algemene bouwsector. Werk aan de winkel!
- 13% van de respondenten heeft nog nooit van BIM gehoord, ook al zijn de meeste van hen actief in de wegenbouw.
- 57% van de bevraagden heeft BIM ondertussen geïmplementeerd, maar de wegenbouwsector in het bijzonder zet merkbaar lagere cijfers neer.
- In de groep die nog nooit met BIM heeft gewerkt, is 47% actief in de wegenbouwsector.
- Kleine bedrijven kunnen moeilijker de overstap maken door gebrek aan geld en middelen.

“BIM resulteert in een kwalitatievere oplevering met een kortere doorlooptijd.”