Europa wil markt overheidsopdrachten openbreken voor kmo

De verschillende overheidsniveaus in België zitten volop in de voorbereidingsfase om de nieuwe Europese regels in te voeren. De Europese richtlijn van 28 maart 2014, een vuistdikke bundel papier met zeer gedetailleerde bepalingen, moet tegen 18 april volgend jaar zijn omgezet in nationale wetgeving. Tijdens een lezing op de federale overheidsdienst Economie kregen ambtenaren en betrokkenen toelichting over de vernieuwing. De kanselarij van de eerste minister is bezig de wetteksten op te stellen, maar alles tijdig door het parlement loodsen wordt een huzarenstukje.

Behalve op administratieve vereenvoudiging en meer transparantie mikt de nieuwe Europese regulering op een makkelijkere toegang van kmo's tot overheidsopdrachten. Kleine spelers worden nog te vaak weggedrukt in de concurrentie met de groten, die meer tijd en middelen ter beschikking hebben om aanbestedingsdossiers op maat in te dienen. Een van de manieren om kmo's naar aanbestedingen te lokken is de nieuwe mogelijkheid om opdrachten in stukjes op te delen, waarvoor afzonderlijke bedrijven zich kunnen inschrijven. Europa wil zo vermijden dat enkel grote spelers met voldoende slagkracht kunnen meedingen naar een aanbesteding.

Volgens de Confederatie Bouw overschat Europa de impact. 'Met een motivering kunnen overheden de opsplitsing in afzonderlijke delen makkelijk ontwijken en die motivering is niet aanvechtbaar', zegt Elke Van Overwaele, verantwoordelijke van de juridische dienst bij de Confederatie Bouw. 'Europa remt de kmo's ook door keurmerken en certificaten te stimuleren. Voor kleine kmo's ligt de kostprijs voor de certificaten die nodig zijn om mee te dingen naar een opdracht vaak te hoog.'

Een tweede belangrijke wijziging die de toegang moet vergemakkelijken, is de volledige digitalisering van de aanbestedingsprocedure tegen oktober 2018. Alle offertes en communicatie tussen bedrijven en de opdrachtgever moet dan via de computer verlopen. Voormalig staatssecretaris voor Ambtenarenzaken Hendrik Bogaert (CD&V) berekende tijdens de vorige legislatuur dat die volledige digitalisering een besparing kan opleveren van 0,75 tot 1 procent van het binnenlands product (bbp).

Volgens Eric Van den Abeele is de nieuwe regulering voor overheden een hefboom om in hun toewijzingen niet enkel op het criterium prijs te moeten selecteren. Van Overwaele ziet daardoor onevenwicht ontstaan. 'Europa geeft aanbestedende overheden steeds meer ruimte om te kiezen aan wie ze de opdracht toekennen, maar bij private bedrijven creëert dat rechtsonzekerheid.' Ze zetelt namens de werkgeversorganisatie VBO in de Commissie Overheidsopdrachten die de omzetting van de richtlijn in federale wetgeving voorbereidt.

Op Europees vlak vertegenwoordigen overheidsopdrachten een marktwaarde van 2.400 miljard euro. In België schrijven alle overheden samen jaarlijks ongeveer 11.000 opdrachten uit voor een totaalbedrag van ruwweg 50 miljard euro.

Wat zal er nog veranderen?

Prijs niet doorslaggevend

De prijs kan nog altijd het doorslaggevende criterium zijn bij de toewijzing van een opdracht, maar overheden kunnen ook kiezen om andere criteria voorop te stellen, zoals bepalingen over tewerkstelling of milieu-impact', zegt Eric Van den Abeele, permanent vertegenwoordiger voor België bij de EU. Een overheid kan bijvoorbeeld op voorhand vastleggen dat enkel sociale werkplaatsen in aanmerking komen.

Weigeren prijsvechters

Met de nieuwe richtlijn moeten overheden bij elke aanbesteding controleren of er geen absurd lage offertes tussen zitten. Prijsbrekers die zich niet kunnen motiveren, lopen de aanbesteding mis.

Onderaannemers

Bedrijven kunnen niet zomaar een offerte indienen en later de opdracht uitbesteden aan onderaannemers. Overheden mogen vooraf duidelijkheid eisen over welk deel van de opdracht naar welke onderaannemers wordt doorgeschoven.

Intercommunales

Een overheid die een opdracht uitbesteedt aan een satellietagentschap, intercommunale of andere overheid waarover ze controle uitoefent, hoeft niet te voldoen aan de regulering inzake overheidsopdrachten.

Bron: TIJD donderdag 30 april 2015